Οι κινέζοι βοτανολόγοι από την αρχαιότητα, έχουν διαχωρίσει τα βότανα για ιατρικούς σκοπούς ανάλογα με τη γεύση τους. Υπάρχουν πέντε γεύσεις οι οποίες έχουν συνδεθεί με τα πέντε στοιχεία (όργανα του ανθρώπινου σώματος). Το γλυκό, το αλμυρό, το ξινό, το πικρό και το πικάντικο.
Οι περισσότερες αναφορές στα βιβλία της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής και της βοτανολογίας αναφέρουν ως πρώτο χαρακτηριστικό τη γεύση του κάθε βοτάνου, προκειμένου να γίνει αντιληπτή από τον αναγνώστη, η ιδιότητά του.
Οι ιδιότητες των πέντε γεύσεων
- Η ξινή γεύση μπορεί να ηρεμήσει το σώμα και αντιστοιχεί στο όργανο συκώτι
- Η πικρή γεύση μπορεί να διώξει τη θερμότητα και αντιστοιχεί στο όργανο καρδιά
- Η γλυκιά γεύση μπορεί να τονώσει το σώμα και αντιστοιχεί στο όργανο σπλήνα
- Η πικάντικη γεύση μπορεί να αποβάλει τον αέρα και το κρύο από το σώμα και αντιστοιχεί στο όργανο του πνεύμονα.
- Η αλμυρή γεύση μπορεί να βοηθήσει το σώμα να διαλύσει στασιμότητα (αίματος και ζωτικής ενέργειας (qi) και αντιστοιχεί στο όργανο του νεφρού.
Αυτές οι γεύσεις όχι μόνο είναι διαφορετικές, αλλά έχουν την ιδιότητα να βοηθήσουν σε ορισμένες ανισορροπίες των οργάνων και να εξομαλύνουν τις λειτουργίες τους. Βάση αυτού, η παραδοσιακή κινεζική ιατρική χρησιμοποιεί τις διαφορετικές γεύσεις των τροφίμων και των βότανων προκειμένου να ισορροπήσουν το σώμα.
Αναλύοντας τις γεύσεις
Γλυκιά γεύση
Είναι μία από τις γεύσεις που είναι εγγενώς ευχάριστη σε όλους. Το γλυκό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την τόνωση. Τα περισσότερα από τα τρόφιμα που καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες όπως για παράδειγμα δημητριακά, φασόλια, κρέας, φρούτα έχουν γλυκιά γεύση. Θεωρούνται από τους κινέζους βοτανολόγους – θεραπευτές, ειδικούς σε θέματα διατροφής, ως ένα τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως για το σπλήνα.
Ο σπλήνας, όπως έχουμε αναφέρει και σε άλλο άρθρο μας είναι το όργανο το οποίο είναι υπεύθυνο για την σωστή μεταμόρφωση των θρεπτικών συστατικών της τροφής αλλά και για την ομαλή μεταφορά qi και αίματος. Αυτό σημαίνει ότι η σωστή διατροφή ωφελεί το σπλήνα και ευνοεί τη ζωτική ενέργεια, αφού οι λειτουργίες τους περιστρέφονται γύρω από τη διαδικασία της πέψης.
Υπάρχει μία πληθώρα τροφών αλλά και βότανα τα οποία προσδίδουν γλυκιά γεύση τα οποία έχουν τις παραπάνω ιδιότητες, δηλαδή τόνωση και ενδυνάμωση του οργανισμού όπως ενδεικτικά, γλυκοπατάτα, αστράγαλος, γλυκόριζα, κρέας, μέλι, μελάσα, μπανάνα.
Ξινή γεύση
Την ξινή γεύση τη συναντάμε πιο σπάνια σε βότανα αλλά υπάρχουν πολλές τροφές και κυρίως φρούτα όπου μπορούμε να τη συναντήσουμε. Τη ξινή γεύση την αποκτούν τα τρόφιμα εξαιτίας μίας ποικιλίας οργανικών οξέων. Αυτά περιλαμβάνουν το κιτρικό, το μηλικό και το ασκορβικό οξύ.
Στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική η ξινή γεύση σχετίζεται με το συκώτι. Έχει μαλακτική δράση και μειώνει την ένταση μεταξύ των συνδέσμων και των τενόντων. Έχει στυπτικές ιδιότητες, δηλαδή βοηθά να απορροφηθούν τα υγρά που έχουν αρχίσει να «ξεφεύγουν» (ιδρώτας, αίμα, κολπικά υγρά). Σε άλλες περιπτώσεις, βότανα τα οποία τα συνανταμε κυρίως σε κάψουλες, έχουν την ιδιότητα να τρέψουν το συκώτι, να προωθήσουν την κυκλοφορία του αίματος, να ανακουφίζουν από σπασμούς, να συγκρατούν το yin, να ελέγχουν τη διάρροια και την αιμορραγία.
Τροφές με ξινή γεύση είναι η κρανιά, το ρόδι, το πράσινο μήλο, το λεμόνι, η παιώνια.
Πικρή γεύση
Σύμφωνα με τη θεωρία των πέντε στοιχείων το πικρό σχετίζεται με το σύστημα της καρδιάς, οπότε επηρεάζονται άμεσα το κυκλοφορικό και το νευρικό σύστημα όπως τα γνωρίζουμε στη δυτική ιατρική.
Οι πικρές γεύσεις έχουν μία καθαριστική δράση λόγω της αντιμικροβιακής και αντιφλεγμονώδης δράσης τους. Απομακρύνουν δηλαδή τις τοξίνες και τη θερμότητα.
Τα πικρά χόρτα είναι τα πρώτα στη λίστα των τροφών με πικρή γεύση όπως τα ραδίκια, το δίκταμο , ταραξάκο. Η κατανάλωσή τους αναστέλλει τις μολύνσεις, μειώνει τη φλεγμονή και σε πολλές περιπτώσεις μειώνει και τους όγκους.
Πικάντικη γεύση
Το πικάντικο αυτόματα μας παραπέμπει σε μία αίσθηση καψίματος της γλώσσας η οποία προκαλείται από μία ποικιλία συστατικών και κυρίως αιθέριων ελαίων. Μπορεί να προκαλέσει εφίδρωση εξαιτίας της διαστολής των αγγείων και δημιουργούνται και αλλαγές στην κυκλοφορία, το δέρμα και τις αρθρώσεις.
Ορισμένα βότανα τα οποία έχουν πικάντικη γεύση είναι η κανέλα, το τζίντζερ, το κόλιανδρο.
Η πικάντικη γεύση συνδέεται με το σύστημα των πνευμόνων, βάση της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής. Ο συνδιασμός βοτάνων με πικάντικη γεύση έχουν ως σκοπό να ανακουφίσουν το όργανο του πνεύμονα αλλά και να κινήσουν την ζωτική ενέργεια (qi) προς τα κάτω.
Αλμυρή γεύση
Σύμφωνα με τα πέντε στοιχεία, η αλμυρή γεύση σχετίζεται με τα νεφρά. Συνδυασμός βοτάνων έχουν ως σκοπό, πληθώρα ευεργετικών ιδιοτήτων για τον οργανισμός όπως να ανακουφίσουν το πρήξιμο των ματιών, τα πεπτικά προβλήματα, να κινούν, να αφαιρούν την υπερβολική υγρασία και φλέγμα κ.α.
Από τη δυτική σκοπιά, το αλμυρό έχει συνδεθεί με το αλάτι το οποίο επιβαρύνει τα νεφρά και είναι η αιτία της κατακράτησης των υγρών. Αυτό συμβαίνει γιατί το αλάτι περιέχει χλωριούχο νάτριο, ενώ τα αλμυρά βότανα δεν προσδίδουν ποσότητες νατρίων στο σώμα, αντίθετα επωφελούν τα νεφρά.
Βάση των παραπάνω, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι μία εκδήλωση πάθησης, είτε είναι ένα απλό κρύωμα είτε είναι κάτι χρόνιο, μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Το τι διατροφή θα συνταγογραφηθεί σε κάποιον εξαρτάται από το ιατρικό ιστορικό του. Για παράδειγμα το αίσθημα της κόπωσης μπορεί να οφείλεται σε μία ανεπάρκεια της ζωτικής ενέργειας του σπλήνα οπότε εκεί θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο να την τονώσουμε με γλυκές γεύσεις. Μπορεί όμως να οφείλεται σε μία ανεπάρκεια του αίματος του συκωτιού, άρα εκεί θα πρέπει να τονώσουμε το αίμα στο συκώτι με ξινές γεύσεις.
Όταν τα όργανα λειτουργούν σωστά, τότε μπορούμε να γευτούμε και τις πέντε αυτές γεύσεις. Ίσως θα πρέπει να μας προβληματίσει γιατί η κουζίνα τα τελευταία χρόνια έχει πιο βαριά. Στην προσπάθειά μας να αισθανθούμε τις γεύσεις επιβαρύνουμε το πιάτο μας με αλάτι, λιπαρά και καρυκεύματα αλλά και αντίστροφα ένα λιτό και υγιεινό πιάτο φαντάζει εντελώς άνοστο.
Η επαναφορά της σωστής λειτουργίας όλων των οργάνων εξαρτάται στο μεγαλύτερο βαθμό από τη σωστή διατροφή. Συμβουλευτείτε ένα θεραπευτή παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής, προκειμένου να δείτε την καθημερινότητά σας να βελτιώνεται στο καλύτερο.
